Go Back   Vina Forums > Vườn Thơ > Tủ Sách Văn Học
Hỏi/Ðáp Thành Viên Lịch Tìm Kiếm Bài Trong Ngày Ðánh Dấu Ðã Ðọc

Trả lời
 
Ðiều Chỉnh Xếp Bài
  #1  
Old 10-25-2005, 12:07 AM
TT_LưuLyTím_TT's Avatar
TT_LưuLyTím_TT TT_LưuLyTím_TT is offline
 
Tham gia ngày: Mar 2004
Bài gởi: 7,757
Default

Đào hoa
桃花

Ý nói : theo nghĩa thông thường ngày nay là có duyên, được nhiều phụ nữ yêu mến. Số đào hoa.

桃花運 đào hoa vận: Trong tiếng Hán Việt, từ "đào hoa" áp dụng cho cả nam lẫn nữ. Xem điển tích Đào Hoa phu nhân.

桃花星 đào hoa tinh: Theo số Tử Vi, đàn bà đã phải sao Đào Hoa và Hồng Loan chiếu mệnh thì cả đời chỉ giang hồ. Đàn ông bị sao Đào Hoa chiếu mệnh thì chịu bệnh tật. Truyện Kiều có câu: 2151. "Chém cha cái số hoa đào, Gỡ ra rồi lại buộc vào như chơi!"

Ðiển tích
Dưới thời Xuân Thu, nước Sở đang hồi cường thạnh, các tiểu quốc ở vùng Hán Đông đều phải phục tùng cống lễ. Duy có nước Sái không chịu tuần phục vì cậy thế kết thân với nước mạnh Tề.

Nước Sái và nước Tức đều kết hôn với nước Trần, một nước chư hầu nhỏ thuộc địa phận phủ Khai Phong, tỉnh Hà Nam và Bạc Châu. Sái hầu cưới người chị, Tức hầu cưới người em. Tức phu nhân, tên gọi Tức Vĩ, nhan sắc tuyệt vời, tánh tình đoan chính.

Nhân chuyến về thăm cố quốc, Tức phu nhân đi ngang qua nước Sái và được Sái hầu mời vào cung thết đãi. Trong buổi tiệc, Sái hầu tỏ lời trêu ghẹo, Tức phu nhân nổi giận bỏ đi. Khi từ nước Trần trở về nước Tức, nàng không đi qua nước Sái nữa.

Tức hầu hay được chuyện, tức giận nghĩ cách báo thù. Bèn sai sứ sang cống nước Sở, mật cáo Sái hầu không tuần phục vì cậy thế. Lại dâng kế cho Sở Văn Vương giả động binh đánh nước Tức để cho Sái hầu đem quân giải cứu thì sẽ mắc mưu.

Quả thật, quân Sái bị binh Sở phục nơi yếu lộ đánh bại, Sái hầu bị bắt sống. Sở Văn Vương muốn đem giết đi nhưng nhờ có trung thần Dục Quyền can gián nên chịu cho Sái hầu đầu hàng để làm gương cho các nước chư hầu khác. Đoạn truyền mở tiệc tiễn Sái hầu về nước.

Trong yến tiệc, Sái hầu ca tụng với Sở Văn Vương về sắc đẹp của Tức phu nhân : mắt trong như thu thủy, má ửng như nhụy đào, mình mai vóc liễu, gót sen uyển chuyển.

Sở Văn Vương giả kế đi tuần du qua nước Tức để được thấy mặt Tức Vĩ. Tức hầu ra nghinh tiếp rồi mở tiệc. Sở Văn Vương truyền Tức Vĩ ra dâng rượu. Không dám trái ý, nàng ra rót rượu nhưng lại đưa cho cung nữ đệ chung ngọc lên Sở Văn Vương rồi cáo lui.

Sở Văn Vương liền dở giọng say truyền bắt Tức hầu. Được tin, Tức Vĩ đau đớn than :
«Ôi ! Đi rước cọp về nhà nên mới sinh họa.»

Than xong, chạy ra vườn hoa định nhảy xuống giếng tự tử. Tướng nước Sở là Đấu Đan kịp thời cản ngăn :
«Phu nhân không muốn sống để mà cứu mạng cho chồng sao ?»

Tức Vĩ lặng thinh. Đấu Đan dẫn nàng vào nạp cho Sở Văn Vương.

Sở Văn Vương liền phong cho nàng làm phu nhân. Và vì đôi má Tức Vĩ tựa hoa đào nên được gọi là Đào hoa phu nhân.

Tức hầu bị đày ra Nhữ Thủy, chẳng bao lâu vì đau buồn mà chết.

ĐH biên soạn

Tài liệu tham khảo :
Bài giảng của Đặng Thế Kiệt
Điển hay tích lạ - Nguyễn Tử Quang
Đông Châu Liệt Quốc
Hán-Việt Tự-Ðiển – Đào Duy Anh
Hán-Việt Tự-Ðiển - Thiều Chửu
__________________
http://Taochu.Uhm.vN
Trả Lời Với Trích Dẫn
  #2  
Old 10-25-2005, 12:11 AM
TT_LưuLyTím_TT's Avatar
TT_LưuLyTím_TT TT_LưuLyTím_TT is offline
 
Tham gia ngày: Mar 2004
Bài gởi: 7,757
Default

Nồi da xáo thịt

Bì oa chử nhục

皮鍋煑肉

Ý nói : thân thích trong gia đình giết hại lẫn nhau.


Ðiển tích
Dưới thời Tây Sơn, có lúc hai anh em Nguyễn Nhạc (Thái Đức hoàng đế 1778-1793) và Nguyễn Huệ (Quang Trung hoàng đế 1789-1792) động binh kiềm chế lẫn nhau để tranh quyền. Khi thành bị vây hãm, Nguyễn Nhạc yếu thế đã khóc than với em rằng :

Bì oa chử nhục, đệ tâm hà nhẫn ?

皮鍋煑肉, 弟心何忍

Nồi da nấu thịt, lòng em sao nỡ ?

Nhắc đến việc trên, người Bình Định có câu ca dao :

Lỗi lầm anh vẫn là anh,

Nồi da xáo thịt sao đành hỡi em.

Ở Bình Định, mỗi khi săn được hươu nai, người ta thường lột da làm nồi nấu thịt. Nên có thêm mấy câu ca dao :

Da nai mà nấu thịt nai,

Việc đời như thế không ai động lòng.

Thịt nai mà chín bên trong,

Da nai cũng cháy còn mong nỗi gì.

ĐH biên soạn

Tài liệu tham khảo :
Điển hay tích lạ - Nguyễn Tử Quang

Hán-Việt Tự-Ðiển – Đào Duy Anh
Hán-Việt Tự-Ðiển - Thiều Chửu
__________________
http://Taochu.Uhm.vN
Trả Lời Với Trích Dẫn
  #3  
Old 10-25-2005, 12:12 AM
TT_LưuLyTím_TT's Avatar
TT_LưuLyTím_TT TT_LưuLyTím_TT is offline
 
Tham gia ngày: Mar 2004
Bài gởi: 7,757
Default

Thôi xao
推敲

Thôi : đẩy cửa. Xao : gõ cửa.

Ý nói : khi làm việc gì phải châm chước, cân nhắc cho kỹ thì gọi là thôi xao. Trong văn học, thuật ngữ này được sử dụng với ý nghĩa là tìm tòi chữ thật đắc để làm cho ý văn tứ thơ được tuyệt hảo.

Ðiển tích
Nguồn gốc của hai chữ này là từ Giả Đảo 賈島, một thi sĩ đời Đường mà ra. Ông có tự Lãng Tiên, lúc đi tu làm tăng sĩ lấy pháp danh là Vô Bản, sau hoàn tục.

Một hôm, khi cưỡi ngựa về Tràng An, ông tức cảnh ngâm :

Điểu túc trì biên thụ
Tăng thôi nguyệt hạ môn
Độc hành đàm để ảnh
Sác tức thụ biên thân

(Chim đỗ cây bến nước
Sư đẩy cửa dưới trăng
Mình đi bóng chiếu xuống
Tựa cây mà thở than)

Thơ hay ý đẹp nhưng ông vẫn còn phân vân mãi không biết nên dùng chữ thôi (đẩy cửa) hay chữ xao (gõ cửa) trong câu :

僧推月下門
Tăng thôi nguyệt hạ môn

Ông buông cương, tay diễn động tác thôi, tay diễn động tác xao. Ngựa đi đâm sầm vào đám quân hộ tống quan Kinh Triều Doãn kiêm Ngự Sử Đại Phu Hàn Dũ 韓愈, nổi tiếng là một thi hào thời bấy giờ. Biết chuyện, Hàn Dũ khen tài thơ ông và góp ý nên sử dụng chữ xao (gõ cửa) vì diễn tả được cả động tác lẫn âm thanh, đắc hơn chữ thôi (đẩy cửa) chỉ diễn tả được động tác.

Ông theo ý Hàn Dũ, thay chữ thôi bằng chữ xao.

僧敲月下門
Tăng xao nguyệt hạ môn

ĐH biên soạn

Tài liệu tham khảo :
Điển hay tích lạ - Nguyễn Tử Quang
Hán-Việt Tự-Ðiển – Đào Duy Anh
Hán-Việt Tự-Ðiển - Thiều Chửu
Thông tin trên mạng : Đại học Cần Thơ, Hoa Sơn Trang, Phố Rùm Beng Silicon, Quảng Đức.
__________________
http://Taochu.Uhm.vN
Trả Lời Với Trích Dẫn
  #4  
Old 10-25-2005, 12:13 AM
TT_LưuLyTím_TT's Avatar
TT_LưuLyTím_TT TT_LưuLyTím_TT is offline
 
Tham gia ngày: Mar 2004
Bài gởi: 7,757
Default

Tang hồ bồng thỉ
桑 弧 蓬 矢

Tang : Cây dâu, lá dùng để chăn tằm, quả chín ăn ngon gọi là tang thẩm 桑 葚
Hồ : Cái cung gỗ
Bồng : Cỏ bồng. Mùa thu thì chết khô, gió thổi bay tung gọi là phi bồng 飛 蓬
Thỉ : Cái tên

Tang hồ bồng thỉ, nghĩa là cung làm bằng gỗ dâu, tên làm bằng cỏ bồng. Tục Trung Hoa ngày xưa, hễ sanh con trai thì dùng loại cung tên này bắn sáu phát; một phát lên trời, một phát xuống đất và bốn phát theo bốn hướng Đông Tây Nam Bắc. Tiếp theo, trước cửa nhà, phía tả treo cung, phía hữu treo tên; cho thiên hạ biết nhà mình mới sanh đặng hoàng nam. Việc làm này ngụ ý khi trưởng thành, người con trai sẽ mang chí lớn “hai vai gánh vác sơn hà”, tung hoành ngang dọc bốn phương trời.

Thỏa (phỉ) chí tang bồng
“Tang bồng” vốn là cách nói vắn tắt của thành ngữ “Tang hồ bồng thỉ”. Với nghĩa ấy, “tang bồng” thường kết hợp với các đơn từ khác để tạo thành những câu như “Chí tang bồng”, “Nợ tang bồng”.
Thành ngữ “thoả chí tang bồng” hay “phỉ chí tang bồng” dùng để diễn tả sự toại ý trong công cuộc thực hiện chí lớn.

Chú thích thêm
Thông tin trên mạng, ngoài trang nhà “Quê Hương”, đa số đều ghi nhầm thành ngữ trên là “Tang bồng hồ thỉ”. Đảo ngược lại như thế, chẳng khác chi biến những thành ngữ “Mai thê hạc tử”, “Ngọc diệp kim chi”,v.v… ra “Mai hạc thê tử”, “Ngọc kim diệp chi”,v.v… hoặc đổi “Đầu voi đuôi chuột”, “Nem công chả phượng”,v.v… thành “Đầu đuôi voi chuột”, “Đầu voi đuôi chuột”, “Nem chả công phượng”,v.v…

ĐH biên soạn

Tài liệu tham khảo :
Hán-Việt Tự-Ðiển – Đào Duy Anh
Hán-Việt Tự-Ðiển - Thiều Chửu
Tự-Ðiển Thành Ngữ Ðiển Tích - Diên Hương
Chuyện Đông chuyên Tây – An Chi (KTNN số 488 ra ngày 01 tháng 03 năm 2004)
Thông tin trên mạng : Quê Hương

__________________
http://Taochu.Uhm.vN
Trả Lời Với Trích Dẫn
  #5  
Old 10-25-2005, 12:20 AM
TT_LưuLyTím_TT's Avatar
TT_LưuLyTím_TT TT_LưuLyTím_TT is offline
 
Tham gia ngày: Mar 2004
Bài gởi: 7,757
Default

Hà Đông sư tử
Sư tử Hà Đông


Hà Đông : một địa danh bên Trung Quốc. Sư tử : một loài thú được xem như chúa tể sơn lâm.
Ý nói : Những phụ nữ có tính hung dữ. Còn đàn bà hay ghen tương, trong văn học Việt-Nam, thường được ví với Hoạn Thư.

Ðiển tích
Thành ngữ trên nguyên từ một bài thơ của Tô Đông Pha viết tặng bạn thân mà ra. Bạn ông ở đất Vĩnh Gia (Trung Quốc), đời nhà Tống, họ Trần tên Tháo, tự Quý Thường, hiệu Long Khâu cư sĩ; cũng được gọi là Phương Sơn Tử. Vợ của Trần Quý Thường tên gọi Liễu Thị, tánh nết hung dữ, thiếu nhã nhặn.
Thuở tráng niên, Trần Quý Thường thích việc kiếm cung, mỹ tửu và bằng hữu. Quá nửa đời người, công danh không thành toại, ông lui vê sống ẩn dật, chuyên tâm về bút pháp và đạo Phật.

Dẫn giải 1
Mỗi lần nhà mở yến tiệc mời khách, nếu có ca kỹ đến hát xướng mua vui thì Liễu Thị, viện cớ này cớ nọ, quát tháo om sòm để đuổi khách. Trần Quý Thường có lúc hốt hoảng, lơi tay rớt gậy. Tô Đông Pha nhân đấy, có làm bài thơ sau để bỡn bạn :

Thùy tự Long Khâu cư sĩ hiền
Đàm Không thuyết Hữu dạ bất miên
Hốt văn Hà Đông sư tử hống
Trụ trượng lạc thủ tâm mang nhiên

Ai hiền bằng cư sĩ Long Khâu
Bàn Không thuyết Có suốt đêm thâu
Bỗng nghe sư tử Hà Đông rống
Kinh hoàng bỏ gậy rớt nơi đâu

Dẫn giải 2
Trần Quý Thường quá say mê theo Phật học nên ít quan tâm đến vợ con. Liễu Thị lấy làm phiền lòng, thường hay quát mắng chồng, ngay cả trước mặt bạn bè, chẳng chút nể nang.
Trong những tháng ngày cơ cực khi bị lưu đày ở Hoàng Châu, Tô Đông Pha có làm một bài thơ dài gửi Trần Quý Thường để cười cho cái thân phận khổ lụy của hai người bạn thân. Bài thơ được mở đầu với những câu sau :

Đông Pha tiên sinh vô nhất tiền
Thập niên gia hỏa thiêu phàm duyên
Hoàng kim khả thành hà khả tắc
Chỉ hữu sương bính vô do huyền
Long Khâu cư sĩ diệc khả liên
Đàm Không thuyết Hữu dạ bất miên
Hốt văn sư tử Hà Đông hống
Trụ trượng lạc thủ tâm mang nhiên
.....

Đông Pha tiên sinh không một tiền
Mười năm đèn lửa xin hai bên
Hoàng kim làm được sông lấp được
Chỉ có tóc sương không chịu đen
Long Khâu cư sĩ cũng vô duyên
Bàn Không bàn Hữu thức suốt đêm
Bỗng nghe sư tử Hà Đông rống
Hốt hoảng tâm thần rơi gậy thiền
.....

Một cách khôi hài đầy triết lý. Đông Pha tiên sinh có tài tạo vàng, lấp sông, nhưng không giữ được nét thanh xuân trên mái tóc. Long Khâu cư sĩ luôn bàn luận về đạo lý thượng thừa, nhưng để hồn siêu phách lạc khi nghe tiếng sư tử Hà Đông rống, đến nỗi làm rơi thiền trượng.

Tô Đông Pha còn có viết về tiểu sử của Trần Quý Thường như sau :

"Phương Sơn Tử, người ẩn cư trong khoảng Quang Hoàng. Thiếu thời, hâm mộ Chu Gia và Quách Giải. Bọn hào hiệp trong làng xóm đều qui phụ theo. Hơi lớn, biết chiêu lựa người, và đọc sách; muốn lấy việc đó mà chen chân với đời. Nhưng rồi không gặp. Đến tuổi xế, về ẩn lánh trong khoảng Quang Hoàng, nơi chỗ gọi là Kỳ đình. Ở nhà tranh, ăn rau trái, không giao thiệp với người đời. Bỏ xe ngựa, vứt áo mão, đi bộ. (.)
"Tôi bị biếm trích ở Hoàng châu, qua Kỳ đình, thì thấy. Mới kêu : Hỡi ôi ! Đó là cố nhân của tôi, Trần Tháo Quí Thường đó. Sao lại ở đây ? Phương Sơn Tử cũng kinh ngạc, hỏi tôi tại sao đến đây. Tôi nói duyên cớ. Ông cúi đầu không đáp; rồi ngửa lên trời mà cười. Gọi tôi ngủ lại nhà. Tường vách xơ xác, nhưng vợ con trông chừng có vẻ thoả ý. Tôi giật mình lấy làm kinh ngạc.
"Tự nghĩ, Phương Sơn Tử khi thiếu thời, ưa rượu và thích kiếm, xài tiền như đất cát. (.)
"Tôi nghe nói trong khoảng Quang Hoàng có nhiều dị nhân, thường thường giả bộ ngây dại, dơ bẩn, khó gặp được. Phương Sơn Tử cũng trong hạng đó ư ?"

Chú thích thêm
Hai chữ "Hà Đông" dựa trên một câu thơ của Đỗ Phủ đời Đường để ám chỉ Liễu Thị.

"Hà Đông nữ nhi thân tính Liễu"
(Có gái Hà Đông người họ Liễu)

"Sư tử hống" có nhiều cách diễn giải khác nhau :
(1) Trong kinh Phật, sư tử là chúa tể sơn lâm, tiếng rống làm khiếp đảm muôn thú, để vừa chỉ tánh hung tợn của Liễu Thị vừa chỉ Quý Thường là tín đồ Phật giáo.
(2) Giọng thuyết pháp của Phật tổ, âm thanh uy nghiêm làm chấn động thế giới.
(3) Xưa, một số kinh sách nhà Phật bên Trung Quốc, lấy hình đầu sư tử há miệng rống làm phù hiệu. Đồng thời, cũng có một quyển kinh tên gọi "Liễu nghĩa kinh", dạy tánh hạnh cho nữ Phật tử. Kinh đó thường được gọi là "Sư tử hống, Liễu nghĩa kinh".

Tú Xương :
Hậu hạ đã cam phần cát lũy
Nhặt khoan còn ỏi tiếng Hà Đông

ĐH biên soạn

Tài liệu tham khảo :
ÐIỂN HAY TÍCH LẠ - Nguyễn Tử Quang
TỰ ÐIỂN THÀNH NGỮ ÐIỂN TÍCH - Diên Hương
Thông tin trên mạng : Đặc trưng, e-cadao, Người viễn xứ, Thư viện hoa sen, Trái tim VN online.
__________________
http://Taochu.Uhm.vN
Trả Lời Với Trích Dẫn
  #6  
Old 10-28-2005, 05:52 AM
AiHoa's Avatar
AiHoa AiHoa is offline
thích gõ đầu trẻ
 
Tham gia ngày: Feb 2005
Bài gởi: 2,072
Default

Có điển tích Lưu Ly Tím hôn ? :P
__________________
Sầu mong theo lệ khôn rơi lệ
Nhớ gởi vào thơ nghĩ tội thơ (Quách Tấn)




Trả Lời Với Trích Dẫn
  #7  
Old 10-30-2005, 01:09 AM
TT_LưuLyTím_TT's Avatar
TT_LưuLyTím_TT TT_LưuLyTím_TT is offline
 
Tham gia ngày: Mar 2004
Bài gởi: 7,757
Default

Dạ có, đang chờ anh post đó :P :lol:
Ra khỏi phòng ĐL gọi =anh, trò wỉ mùh kakaka
:lol:
__________________
http://Taochu.Uhm.vN
Trả Lời Với Trích Dẫn
Trả lời


Ðiều Chỉnh
Xếp Bài

Quyền Sử Dụng Ở Diễn Ðàn
Bạn không được quyền gởi bài
Bạn không được quyền gởi trả lời
Bạn không được quyền gởi kèm file
Bạn không được quyền sửa bài

vB code đang Mở
Smilies đang Mở
[IMG] đang Mở
HTML đang Tắt
Chuyển đến


Múi giờ GMT. Hiện tại là 04:43 PM.


Powered by: vBulletin Version 3.6.1 Copyright © 2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.