[AiHoa]

Lê Văn Hưu

Tác giả bộ Đại Việt Sử Ký là nhà bác học thiên tài Lê Văn Hưu, giữ chức Hàn Lâm Viện Học Sĩ đời Trần, cũng là thầy dạy Tướng quốc Trần Quang Khải. Thuở nhỏ ông đã nổi tiếng thần đồng. Truyện kể rằng có người đố chú bé Hưu có dám vào núi thử xem vì trong núi có con ma râu dài. Chú bé một mình vào núi chẳng thấy ma mà chỉ thấy một ông lão nông dân đang làm rẫy, tóc râu bạc trắng như cước. Về làng mọi người hỏi bé Hưu có gặp ma không, chú bé đáp :
_ Cháu chỉ gặp tiên thôi.
_ Mày nói thật hay dối?
_ Thật mà! Này nhé, một người đứng bên núi nhìn cháu. Người là chữ "nhân" (人), núi là chữ "sơn" (山), chữ "nhân" ghép với chữ "sơn" thì chả thành chữ "tiên" (仙) là gì?

Mọi người đều phục tài chú bé. Đầu làng có bác thợ rèn trước cũng theo đòi nghiên bút và thích thơ phú. Một bận chú bé Hưu ra lò rèn chơi. Thấy chú bé mặt mũi sáng sủa, bác lò rèn bảo :
_ Mày biết đối không? Tao thử cho mày một câu đối, không đối được tao bắt quai búa.

Hưu đáp :
_ Bác cứ đọc, tàn nhịp điếu cày là cháu đối lại ngay!

Bác thợ ngạc nhiên bảo :
_ Thằng này khoác lác nhỉ? Nghe này :
"Sắt trong lò, than trong lò, lửa trong lò, thổi phì phò, rèn nên dùi sắt".

Câu đối ra có 2 chữ "sắt" và 3 chữ "lò", lại vần với chữ "phò", phải nói là khá hiểm hóc.

Hưu vỗ vào túi sách mang theo, nói :
_ "Nghiên ở túi, bút ở túi, giấy ở túi, viết lúi húi, giật lấy khôi nguyên".

Chữ "nghiên" đọc trại gần giống chữ "nguyên", 3 chữ "túi" đối với 3 chữ "lò", và vần với chữ "húi", thật là tuyệt diệu.

Mọi người chung quanh thảy đều giật mình. Bác thợ rèn kêu lên :
_ A! Tài thế? Chắc chắn thằng bé này rồi sẽ giật giải khôi nguyên thôi!

Năm Đinh Mùi (1247), nhà Trần mở khoa thi Thái Học Sinh, Lê Văn Hưu trúng tuyển, lúc ấy mới có 17 tuổi. Tuy nhiên, ông không giật được khôi nguyên mà chỉ đậu Bảng Nhãn, dưới Trạng Nguyên Nguyễn Hiền một bậc!